Wikipedia’ya erişim engeli henüz neden kalkmadı
29 Nisan 2017’den günümüze, Türkiye’de erişime engelli olan Wikipedia sitesi, 26 Aralık’ta Anayasa Mahkemesi’nde verilen Hak İhlali kararına rağmen henüz erişime açılmadı. Peki erişime açılacak mı? Açılacaksa ne zaman açılacak? Gelin size yaşanmış örneği ile süreci özetlemeye çalışayım.
İnternet’in Özgür Ansiklopedisi Wikipedia 29 Nisan 2017’den günümüze Türkiye’den erişime engelli. Siteye erişim , “Türkiye’yi çeşitli terör gruplarıyla aynı düzlemde ve iş birliği halinde göstermeye çalışan yazı ve yorumlar yapıldığı” gerekçesiyle 29 Nisan 2017’de T.C Ankara 1.Sulh Ceza Hakimliği tarafından verilen 2017/2956 D.İş sayılı karara istinaden Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından 5656 sayılı İnternet Kanunun 8. Maddesi gerekçe gösterilerek engellenmişti.
Bu karara ilişkin sitenin sahibi Wikimedia Vakfı tarafından Anayasa Mahkemesi’ne, Anayasa’nın 26’ıncı maddesinde düzenlenen ifade özgürlüğüne istinaden Hak İhali Başvurusu yapıldı.
Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu ise 26 Aralık 2019’da yaptığı toplantısında Wikipedia isimli internet sitesinin tamamına erişimin engellenmesi kararı verilmesinin ifade özgürlüğünü ihlal ettiği iddiasına ilişkin 2017/22355 sayılı başvuruyu görüşerek
i. Kabul edilebilirlik yönünden
İfade özgürlüğünün ihlal edildiğine ilişkin iddianın bir başvurucu yönünden KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA
İfade özgürlüğünün ihlal edildiğine ilişkin iddianın diğer başvurucular yönünden KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA
ii. Esas yönünden
Anayasa’nın 26. maddesinde güvence altına alınan ifade özgürlüğünün İHLAL EDİLDİĞİNE
karar verdi.
Kısaca, Wikipedia’nın erişime engellenmesinin hukuka aykırı olduğu, açılması gerektiği belirtildi.
Neden Hala Açılmadı?
Anayasa Mahkemesi kararı sonrasında, doğal olarak vatandaş, Wikipedia’nın açılmasını bekliyor.
Ancak, Türk Hukuk sistemi işleyişi bu kararın ivedilikle uygulanmasına engel.
Size bunu kendi başımdan geçen bir örnekle anlatayım.
Sistem nasıl çalışıyor?
17 Haziran 2016’da burada BTK’nın Vodafone Tutarsızlığı Devleti Maddi Kayba Uğrattı mı?başlıklı bir yazı kaleme aldım.
Aynı gün, Vodafone Türkiye’nin şikayeti ile, yazı İstanbul 1. Sulh Ceza Hakimliği’nin kararı ile 5651 sayılı kanunun 9/9 maddesi uyarınca erişime engellendi. Karar Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne tebliğ edilerek aynı gün erişim engeli başladı.
Wikipedia yasağı ise aynı kanunun 8’inci maddesi uyarınca. Erişim Sağlayıcıları Birliği bu maddeye göre herhangi bir erişim engellemesi yapmıyor, bu maddeye göre tedbir kararlarını Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu uyguluyor.
Erişim engellenmesi kararına itiraz ettik ama 2. Sulh Ceza Hakimliği itirazımızı reddetti.
Anayasal hakkım olarak Bireysel Başvuru ile erişim engelininin hak ihlali olduğunun tespiti için Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulundum. (Bu süreç Wikipedia ile aynı işliyor)
3 yılın ardından 4 Temmuz 2019’da Anayasa Mahkemesi, başvurumu karara bağladı. Hak İhlali olduğuna, yazının erişime engellenmesinin basın ve ifade hürriyeti haklarını çiğnediğine, buna sebep olan mahkeme kararının YENİDEN YARGILAMA ile düzeltilmesine ve hak ihlalinin ortadan kaldırılmasına karar verdi. Karar da burada
Anayasa Mahkemesi karar verdi, yazı üzerindeki sansür kalktı mı? HAYIR.
Anayasa Mahkemesi’nin gerekçeli kararı kamuoyuna duyuruldu. İlk yargılamayı yapan İstanbul 1. Sulh Ceza Hakimliği’ne tebliğ edildi.
Bu mahkeme ise Anayasa Mahkemesi’nin kararını aldığı 4 Temmuz’dan yaklaşık 1 ay sonra 7 Ağustos’ta yeniden yargılamasını yaptı ve erişim engelinin 4 saat içerisinde kaldırılması için Erişim Sağlayıcıları birliğine kararı tebliğ etti.
Wikipedia kararında, bu karar BTK’ya tebliğ edilecek.
Ancak şöyle bir ayrıntı var ki bu Wikipedia’nın yine de açılmayacağı anlamına gelebilir.
Benim yaşadığım olayda, Anayasal Hak İhlali’ni ortadan kaldıran karar bile 7 gün içerisinde bir üst mahkeme olan 2. Sulh Ceza Hakimliği’ne itiraz yolu açık olmak üzere alındı. Benimkisinde bir itirazda bulunan olmadı. Erişim sağlandı.
Ancak, BTK Ankara 1. Sulh Ceza Hakimliği’nin alacağı kararın kendisine tebliğ edilmesinden sonra bir üst mahkemeye itirazda bulunabilir.
O itirazın sonuçlanmasına kadar Wikipedia’nın yasa yoluyla erişim engelinin ortadan kalkmasını beklemek yanlış olur.
Tüm mahkeme süreçleri olumlu geçse bile BTK’nın bazı unsurlarda, mahkeme kararına ihtiyaç duymadan, RESEN, erişim engeli kararı alma yetkisi de mevcut.
Yıllar önceki YouTube erişim engeli kararı böyle bir kararla alınmıştı.
Umarım aydınlatıcı olmuştur.
Kısaca, Wikipedia erişim engeli KESİN KALKACAK, HEMEN KALKMALI demek yanlış olur.
