5G ihalesi Ekim’e kadar zor. Yılbaşına yetişir mi? Belirsiz.

Hemen, konuyu özetleyeyim. Herkesin beklediği 5G ihalesinin söylendiği gibi Ağustos ayında yapılması imkansız görünüyor. Ne zaman yapılır? Ekim’de de yapılması zor gibi. Bir ihtimal Kasım ayına yetişebilir. Ancak süreci belirleyecek olan bazı temel teknik konular var. Türksat’ın mobil operatör olacağı iddiası (aşağıda açıklayacağım), milli frekans planı ve boşaltılacak spektrumlar, BTK’nın “5G Yetkilendirmesine İlişkin Politika Önerisi”ni hazırlaması gibi.  Öncelikle bu konuların aşılması gerekiyor.

İhalenin teknik hazırlığının yapılması ve ihale süreci nispeten daha kolay ve hızlıca çözülecek konular. İhale sonrasında, operatörlerin 5G şebekelerini hazır etmeleri ve sinyal verir hale gelmesi (kısıtlı bölgelerde) hızlıca aşılacak sorunlar. Kapsamanın genişletilmesi ve yüksek hızlarda hizmet verecek altyapının oluşturulması ise fiberleşme süreci ve operatörlerin yatırım kapasitesine bağlı.

BTK, bakanlığa 5G Politika Önerisi sunacak

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, her yıl bir sonraki yıla ilişkin bir iş planı oluşturuyor ve o yıl ne iş yapacağına ilişkin kamuoyuna bilgi sunuyor. Her iş için de bir takvim belirleniyor. Ben, şimdiye kadar, belirlenen takvimde BTK’da işlerin tamamlandığını görmedim.

BTK’nın 2025 Yılı İş Planı‘nda 5G’ye ilişkin bir madde var.

Türkiye’de 5G hizmetlerinde yetkilendirilmesine ilişkin bir politika önerisi hazırlanacak. Bu politika ve strateji belirlenince bakanlığa sunulacak. Belgenin, ihaleye çıkılacak frekans ve spektrum aralıkları gibi teknik konular yanında, yetkilendirme süresini içermesi bekleniyor.

BTK, bu çalışmanın Eylül ayı içerisinde tamamlanmasını ve sonrasında bakanlığa sunulmasını öngörmüş. Bu çalışma yapılmadan, Milli Frekans Planı’nda gerekli düzenlemeler teknik olarak yapılamaz gibi.

Milli Frekans Planı ve ihale edilecek spektrumlar

Konuya ne kadar hakim olduğunuzu bilmiyorum. Ondan kısaca Milli Frekans Planı’nı anlatayım. Radyolardan telsizlere, cep telefonlarından uydu haberleşmesine kadar radyo frekanslarının hangi bölümünde, nasıl hizmet verileceğine dair Türkiye’nin bir frekans planı var. Genellikle uluslararası kuruluşların tavsiyeleri, uluslararası antlaşmalar çerçevesinde planlanan bu frekans dağılımı, Türkiye’nin kendi ihtiyaçları doğrultusunda şekilleniyor.

Türkiye’de mevcut durumda 800 MHz frekans bandında 2×30 MHz, 900 MHz frekans bandında 2×35 MHz, 1800 MHz frekans bandında 2×75 MHz ve 2100 MHz frekans bandında 2×60 + 1×15 MHz, 2600 MHz frekans bandında 2×50 MHz ve 1×35 MHz spektrum bloğunun kullanım hakları işletmecilere verilmiş olup, 2600 MHz bandında 2×20 MHz ve 1×15 MHz spektrum kullanıma henüz açılmadı.
Kısaca, Türkiye’de mobil genişbant hizmetlere 549,2 MHz bant genişliği kullanıma açılmış durumda. 

İhale edilecek spektrumlara gelince… Türkiye mevcut frekans bantlarına ek olarak 6 GHz altı bantlarda, Avrupa Birliği (AB) ile uyumlu olarak 700 MHz, L-bant, 2,3 – 2,4 GHz, 3,4 – 3,8 GHz frekans bantlarını IMT için kullanabilecek.
Böylelikle, kamu güvenliği ve acil durum haberleşmesi için ihtiyaçlar çerçevesinde 450 MHz,
700 MHz ve 2600 MHz frekans bantlarında ayrılması planlanan spektrum hariç ticari mobil
genişbant hizmetler için yeniden düzenleme çalışmalarına bağlı olarak ilaveten yaklaşık 690
MHz spektrum mobil genişbant hizmetler için tahsis edilebilir duruma getirilebilecek.

İşte tüm bu düzenlemeler, politika ve strateji belgesinin hazırlanmasına bağlı ihtimaller. Bu belge olmadan, hangi spektrumlar ihale edilecek belirlenemez. Hoş, ihale edilecek frekanslar arasında, kamu güvenliği ve acil durum haberleşmesi için ayrılması planlanan 700 MHz frekansı da yer alıyor. O nasıl olacak? Belli değil.
Kısaca, önce strateji ve politika, sonra frekans planlaması daha sonra ihale şartnamesi ve ihale.

Kamu güvenliği, acil durumlar ve Türksat

Arada Türksat meselesi de var. Hafta sonu, Türksat’ın, Turkcell, Türk Telekom ve Vodafone’a rakip olarak geleceğine yönelik iddiaları biraz açıklamaya çalışmıştım. Türksat’ın, son kullanıcıya hizmet verecek bir mobil operatör olmayacağını, böyle de bir hazırlık olmadığının altını çizmiştim.

Ancak, Türksat, acil durum haberleşmesi, evrensel hizmet gibi pek çok kamu hizmetinin yüklenicisi. Yukarıda, 700 MHz bandın ve 2600 MHz frekans bandındaki boş kısımların kamu güvenliği ve acil durum haberleşmesi için ayrılmasına yönelik planlardan bahsettim.

Türksat, kamu güvenliğinin ve acil durum haberleşmesini gerçekleştirmek için özellikle 5G frekans ve tahsislerinde bir bant genişliğine ihtiyaç duyacak. Hatta 5G’nin temelde bir son kullanıcı teknolojisi değil, endüstriyel bir teknoloji olduğunu da hatırlarsak, Aselsan, Roketsan, Tusaş gibi savunma sanayii şirketlerinin ihtiyaçlarına yönelik 5G çözümleri de sunması muhtemel. Bu şirketlere, halen Türkiye Varlık Fonu bünyesinde olsalar da Turkcell ve Türk Telekom gibi yarın sahiplik yapısı değişebilecek şirketlerin hizmet vermesi ulusal güvenlik riski oluşturabilir. Hatta Vodafone gibi yabancı menşeli bir şirketin.
Türksat, bu açığı kapatmak için acil durum haberleşmesini sağlamak zorunda. İşin, kamu güvenliği kısmı da var.

Burada, küçük bir detay ortaya çıkıyor. Türksat, “Ben, bu işleri yapmak istiyorum” diye ortaya çıkabilecek, bağımsız bir kurum değil. Bu işleri yapması için görevlendirilmesi gerekiyor. Bunu söyleyen Türksat’ın genel müdürü.

Türksat’ın görevlendirilmesi ise TBMM’den geçecek kanunla gerçekleşebilir. Yani, Türksat’a görev verilecek, bu verilen göreve istinaden Türksat’a ihtiyacı olan 5G frekansı tahsis edilecek veya Türksat da 5G yetkilendirme ihalesine girecek. TBMM tatilde. Ekim’de çalışmaya başlayacak. Türksat’ın durumu, TBMM çalışmaya başlayana kadar belirlenemez.
Türksat’ın durumu ve Türksat’ın ihtiyacı olan frekansların durumu belirlenmeden ihale de olamaz.

Tüm bu yazıyı özetleyecek olursak, 5G ihalesi biraz daha bekleyecek. Tabii ki her zaman için bir gecede alınacak karar ile bu işlerin bir gün içinde çözülmesi olasılığı var. Ben, normal şartlar altında 5G ihalesinin, tüm bu teknik detaylar çerçevesinde Kasım’dan önce yapılamayacağını söylüyorum.

Türk Telekom imtiyazında son tarih 1 Eylül