Türksat mobil olsa olsa BİMCELL olur

Birileri sürekli olarak Türksat’ın dördüncü mobil operatör olarak Turkcell, Türk Telekom Mobil ve Vodafone Türkiye’ye rakip olarak geleceğini ortaya atıp duruyor. Hesapta, 2026’da hizmete başlayacaklarmış.
Bizim medyamız da mal bulmuş mağribi gibi bu haberi kamuoyuna yayma çabasına giriyor.
Medyanın görevi, kamuoyunu doğru bilgilendirmek. Yalan yanlış, akla mantığa uymayan, mevzuat çerçevesinde teknik olarak mümkün olmayan bilgileri kamuoyuna yaymak değil. Gazetecilik, merak ve mantık işidir. Yasal çerçevede, teknik mevzuatta, Türksat’ın mobil operatör olarak hizmet vermesi mümkün mü? Mantığa sığan bir iddia değil. Bunu da merakla araştırarak öğrenebilirsiniz.
Ben, hemen söyleyeyim: Türksat, mevcut durumda mobil operatör olmaz, olamaz. Olsa olsa bir MVNO olur. Ya da nasıl BIMCELL, TEKNOSACELL, mevcut operatörlerin birisinin şebekesi ile kendi markası ile hizmet eden bir satıcı ise, o modelde bir hat çıkartabilir. Bunu da olayı küçümsemek için söylemiyorum. Teknik bir açıklama olarak örnek olarak gösteriyorum. Yoksa, markalı mobil telekom hatları pazarı da önemli bir pazar. 2024 faaliyet raporlarına göre TeknosaCell’in 450 bin abonesi var.

Türksat iddiasının kaynağı

Türksat’ın mobil operatör olacağı, bunun için TBMM’ye getirilecek bir kanun değişikliğinin beklendiği iddiasını ilk olarak ortaya Olcay Aydilek attı. Ankara’da, ulaştırma ve telekom haberleri ile ana akım medyada görev yaparken önemli haberlere imza atmış Aydilek, bu iddiayı ilk 20 Mayıs’ta X’te yaptığı paylaşımla ortaya attı.

“Türkiye’de; Turkcell, Vodafone ve Türk Telekom’un ardından yeni bir operatör için geri sayım başladı. TÜRKSAT’ın yeniden yapılanmasına yönelik yasa hazırlığı netleşiyor. TÜRKSAT, kablo-yayın hizmetleri ayrılacak. Bu şirket, iletişim sektöründe güçlü aktör olarak yer alacak.”

Nasıl olduysa, bu paylaşım çeşitli medya organlarında “Türksat mobil operatör oluyor” iddiasına çevrilerek yayıldı.

Bu hafta içerisinde de Türkiye’nin köklü gazetelerinden Cumhuriyet’te (gazete mi, sadece internet sitesi mi onu çözemedim) konu yeniden gündeme getirildi. Ancak yazıda bu bilginin hangi belge, hangi toplantı ya da hangi yetkili açıklamasına dayandığı belirtilmiyor. İlaveten, metinde yazar adına da kaynak referansı gösterilmemiş, yalnızca “Cumhuriyet/Ekonomi Servisi” ifadesine yer verilmiş.
Daha sonra bu haber de çeşitli medya organları tarafından bazen Cumhuriyet Gazetesi referansı ile bazen de referans gösterilmeden işlendi.

Türksat’ın TBMM’den çıkacak kanuna ihtiyacı yok

Eğer, Türksat, bir mobil operatör olarak hizmet vermek istiyorsa, elbette gerekli şartlar oluşunca mobil operatör olarak hizmet verebilir. Kanunen önünde bir sıkıntı yok. Türksat’ın TBMM kanunu ile yayın-kablo hizmetlerini ayırmasına da gerek yok.

Türksat’ın, 2019 yılında Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Yetkilendirme Dairesi Başkanlığı’na yaptığı başvuru BTK Kurulu tarafından incelenerek, mobil hizmetlerin Türksat Uydu Haberleşme Kablo TV ve İşletme AŞ tarafından sunulduğu izlenimi oluşturabilecek satış ve pazarlama yöntemlerinin kullanılmaması, her türlü satış ve pazarlama faaliyetinde hizmeti sunan mobil şebeke işletmecisinin açıkça belirtilmesi, herhangi bir şekilde al-sat vb. bir iş modeli ile mobil hizmetlerin yeniden satışı yapılmaması ve ilgili diğer mevzuattan kaynaklanan yükümlülüklerin yerine getirilmesi kaydıyla uygun görüldü. Bununla ilgili 12 Eylül 2019 tarihli kurul kararı da 25 Şubat 2019’da yayımlandı. 

Türksat’ın, bir MVNO, veya kendi markası ve başka bir operatörün altyapısı ile mobil haberleşme hizmeti sunmasına ilişkin bir engel yok. Hatta bu iş için 2019 yılı BTK kurul kararı sonrasında alınmış numara bloğu da var. Ancak, mevzuatımızda mobil haberleşme hizmeti sunmak isteyen şirketin bir lisans ile bunu yapması gerek. Gerekli şartları sağlamak suretiyle bu lisans başvurusunda da bulunup, mobil operatör hizmeti sunmak isterse, TBMM’den kanun çıkmadan da bu lisans verilebilir.

Türksat’ın MVNO ve marka işbirliği dışında şansı yok

Şimdiye kadar anlattıklarımla umarım, Türksat’ın mobil operatör olması için bir kanuna ihtiyaç duymadığını açıklığa kavuşturabilmişimdir. Peki niye MVNO ve marka işbirliği dışında şansı yok?

BTK (Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu) tarafından yapılan düzenlemeler ve yayımlanan Milli Frekans Planı çerçevesinde, mevcut operatörlere (Turkcell, Vodafone, Türk Telekom) tahsis edilmiş olan 800, 900, 1800, 2100 ve 2600 MHz bandlarında yeni bir operatör için kullanılabilir bir frekans bloğu neredeyse bulunmuyor.

BTK’nın daha önceki, özellikle 2015’teki 4.5G ihalesiyle birlikte, IMT (Uluslararası Mobil Telekomünikasyon) hizmetleri için ayrılan 800 MHz , 900 MHz (GSM), 1800 MHz (GSM/DCS), 2100 MHz (UMTS) ve 2600 MHz (IMT-Advanced) bantlarındaki neredeyse tüm frekans blokları üç mevcut operatöre lisanslanmış durumda. Bu bantlar, 2G (GSM), 3G (UMTS) ve 4G/4.5G (IMT) teknolojileri için aktif olarak kullanılıyor.

Yeni bir operatörün hizmet vermesi için gerekli boş spektrum sadece iki adet TDD bandı.

2100 MHz TDD: 2025–2110 MHz

• Bu alanın 5 MHz’lik kısmı (2025–2030) zaten Voda ve Turkcell arasında kullanılıyor. Ancak 2030–2110 arası yaklaşık 80 MHz’lik geniş bir alan olarak görünmekte.

• Bu bant IMT-Advanced (LTE, 5G) için uygun.

  2600 MHz TDD: 2605–2620 MHz

• 15 MHz genişliğinde ve yine 4G/5G TDD hizmetleri için uygun.

yani teknik olarak Türksat’ın hizmet verebileceği ne bir spektrum var ne de BTK tarafından verilmiş bir izin. Bu spektrumlar Türksat’a verilse de GSM hizmeti (2G), UMTS hizmeti (3G) veremez. Elinde sadece 4G hizmeti ve seneye hizmete açılması beklenilen 5G hizmetleri kalıyor. Sadece 4G ve 5G hizmeti vermek için pazara giren bir operatörün de yaşama şansı yok.

Türksat’ın tek şansı 5G ihalesi

Teorik olarak Türksat’ın elinde sadece 5G ihalesine girip, belirlenen frekanslardan spektrum alma şansı kalıyor. 5G ihalesine yönelik olarak teknik gereksinimler, spektrum kullanım bedelleri daha belirlenmiş değil. İhalenin akıbetinin ne olacağı bile bilinmiyor.
Bu şartlarda 5G ihalesi ile ilgili bir öngörüde bulunmak saçma olur. Ancak, yukarıda da belirttiğim gibi, sadece 5G ve/veya 4.5 hizmeti vermek üzere bir mobil operatörün ortaya çıkması hem yatırım yükümlülüğü hem yapılan yatırımların geriye dönüşünün sağlanması açısından neredeyse imkansız senaryolar.
Ben, bu şartlar altında Türksat’ın 5G operatörü olarak hizmet vermeye başlayacağından şüphe duyarım.

MVNO ve netGSM vakası

Elbette masada hala bir MVNO seçeneği bulunuyor. Ancak, netGSM’in Turkcell ile yaşadıkları ortada. İş mahkemelere taşındı. Bu şartlarda bir MVNO açılımı yapılır mı? Zor.
Ayrıca, mobil operatörler, lisanslama anlaşmaları çerçevesinde satışlarından yüzde 15 dolayında hazine payı ödüyor. Bir MVNO kurduğunuz zaman, lisans kaynaklı çifte hazine payına maruz kalıyorsunuz. Türkiye’de şimdiye kadar bir MVNO çıkmamasının sebebi de bu.
Diyelim, Turksat MVNO kuruldu. Turkcell, Türk Telekom veya Vodafone Türkiye altyapısı ile hizmet verecek.
Bu operatörler 100 TL fatura kesecek. 15’ini hazineye ödeyecekler.
Turksat da aldığı 100 TL’lik hizmeti 110 liraya, 120 liraya satacak. 16.5 lira veya 18 TL hazineye ödeyecek. Kısaca, kazandığından daha fazlasını hazine payı olarak devlete ödemek için bu işe kim girer?

Kamuya özel bir mobil şebeke işletebilir

Ben, sizlere konuyu, ortada konuşulan yanlış anlaşılmaları düzeltecek şekilde, konuşulduğu gibi olacaksa nasıl olabilir veya olamaz perspektifinden aktardım.
Ancak, bir kamu kurumu statüsünde olan Türksat’ın, kamu kurumlarının ihtiyacı olan haberleşme hizmetlerini, kamuya özel bir mobil şebeke altyapısı işletmesi modeline uygun bir şekilde sunması, hizmetini çeşitlendirilmesi bu iddiadan da önce konuşulanlar arasında.  Bunun için ise Turksat’ın görev sözleşmesine ilave bazı maddeler eklenmesi ve bu işi yapmakla görevlendirilmesi gerekiyor. O zaman çok başka bir konuyu tartışıyor oluruz.
Bu konunun detayları bazı gizlilik unsurları içerdiği için bunları konu netlik kazanınca yazmakta fayda var.
Ancak, ICTMedia’da yayımlanan video röportajında Türksat Genel Müdürü Ahmet Hamdi Atalay, bu konuya ilişkin bazı bilgileri de vermiş durumda. Meraklısı, onu da izleyebilir.

Ankara’dan müthiş iddia: Turkcell Türksat’ın Kablo bölümünü satın alıyor